Od wielu lat na terenie całej Europy obowiązuje legislacja regulująca przejazd ADR przez tunele. Wprowadzone przepisy mają za zadanie zmniejszyć zagrożenie wypadkami, zacieśnić kontrolę nad przewozem materiałów toksycznych, wybuchowych i łatwopalnych oraz przede wszystkim zabezpieczyć istniejącą infrastrukturę. Zasady przejazdu ADR przez tunele są z pozoru skomplikowane. Istniejące i powstające tunele zakwalifikowano do 5 kategorii. Klasyfikacja tuneli pod kątem ADR ma duże znaczenie w praktyce działalności transportowej. W dokumentach przewozowych, które przygotuje nadawca, trzeba umieścić kategorię i kod tunelu, należy połączyć z kodem przewożonej substancji. Wiedza o tym, jaki związek mają tunele a ADR, może uchronić przed bardzo przykrymi konsekwencjami i groźnym wypadkiem.
Kategorie tuneli ADR
Kategorie tuneli ustalają lokalne władze w oparciu o odpowiednie zapisy umowy ADR. Co to jest ADR? Międzynarodowa konwencja ustalająca zasady przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych. Jej zapisy dzielą tunele ze względu na możliwe uszkodzenia, które może wywołać dana substancja. Trzy podstawowe kryteria to wybuch, uwolnienie trujących gazów lub cieczy, a także wystąpienie pożaru. Zasady przejazdu ADR przez tunele oparte są o system oceniania ryzyka. Najniższa ocena to A, a najwyższa to E. Wraz ze wzrostem kategorii obowiązują większe ograniczenia i analogicznie im niższa, tym mniej obostrzeń. W przypadku tunelu oznaczonego literką A nie ma ograniczeń dla towarów niebezpiecznych. Kolejna kategoria, czyli B, wiąże się z zakazem transportu tych substancji, które grożą wybuchem i w konsekwencji uszkodzeniem infrastruktury. Kategoria C zawiera te same ograniczenia co poprzednia, jednak z rozszerzeniem o eksplozje substancji toksycznych, które dodatkowo mogą spowodować rozległe skażenie. Z kolei kategoria D rozwija poprzednie ograniczenia o zakaz wjazdu dla pojazdów z towarami, które mogą grozić wystąpieniem dużego pożaru. Ostatnia, najwyższa kategoria E zakazuje transportu wszelkich substancji niebezpiecznych.
Zaświadczenie ADR – czy warto?
Szczegółowe informacje na temat znaczenia kategorii tuneli i ich wpływu na przewozy można zdobyć podczas wyrabiania uprawnień na kursie ADR. Takie szkolenia są obowiązkowe dla firm, które podejmują się transportu towarów o wysokim stopniu ryzyka. Podczas kursu kierowcy poznają zasady pakowania, ładunku, napełniania i rozładunku materiałów niebezpiecznych, jak również zasady przejazdu ADR przez tunele. Przepisy regulują, które grupy pakowania i towary poszeregowane kodami klasyfikacyjnymi są wykluczone z ruchu w tunelach ADR z kategorii B, C, D i E. Z powodu obszerności przepisów, poruszanie się w ich gąszczu nie jest łatwe, ale profesjonalne szkolenia z ADR dadzą niezbędne wskazówki jak wykonać przejazd ADR przez tunele w rozważny i legalny sposób.
Jak odnaleźć się w gąszczu przepisów ADR?
W pewnych przypadkach przejazd ADR przez tunele może budzić wątpliwości. Zalecana jest wówczas konsultacja ze specjalistami w tym zakresie, którzy prowadzą profesjonalne doradztwo ADR. Pewne niejasności mogą wynikać z klasyfikacji ładunków niebezpiecznych, która zakłada osobne kody ograniczeń dla różnych sposobów transportu – np. cysterną lub luzem. Niektóre substancje, których przez dany tunel nie przewieziemy w wielkim zbiorniku, bez problemu przewieziemy w niewielkich ilościach, np. w beczkach. Zakazy różnią się również w kwestii określonej masy całkowitej netto materiałów niebezpiecznych w danym transporcie. W przypadku gdy pojazd przewozi różne materiały niebezpieczne, zawsze należy dostosować przejazd ADR przez tunele do wymogów bezpieczeństwa najwyżej klasyfikowanego ładunku.
Pomarańczowa tabliczka i numer UN
O tym, które ładunki mogą przejechać przez jaki tunel, decyduje numer UN. Znajduje się on na pomarańczowej tablicy, którą oznakowane są transporty materiałów wybuchowych, toksycznych lub łatwopalnych. Czterocyfrowe numery wskazują na to, której klasy towary są obiektem przewozu, a także jakie zagrożenia mogą wystąpić w związku z określonym ładunkiem. Najczęściej spotykane pojazdy z pomarańczowymi tablicami to oczywiście cysterny z paliwem. Gdy na tabliczce przykładowo widnieje numer 1203, oznacza to, że przejazd ADR przez tunele wykonuje pojazd z benzyną. Numer UN musi być dobrze widoczny i pojawić się nie tylko na zbiorniku z ładunkiem, ale również na pojeździe, a w określonych przypadkach również po boku transportu.
ADR w tunelach – praktyka
Tunele kategorii A są najczęściej spotykane na naszych krajowych drogach i nie są oznakowane w żaden dodatkowy sposób. Tunele ADR kategorii B, C, D i E muszą być oznakowane znakiem B13-a. Pierwszy w Polsce tunel o kategorii ADR innej niż A, został otwarty do użytku w 2021 roku i znajduje się w ciągu trasy S2, czyli Południowej Obwodnicy Warszawy. Dużo więcej tuneli ADR znajduje się w innych krajach Europy, zwłaszcza w Austrii, Belgii, Francji, Hiszpanii, Niemczech, Szwajcarii i Włoszech. To właśnie w transporcie międzynarodowym tunele a ADR mają największe znaczenie i wiedza na temat tego, co dozwolone, a co nie jest kluczowe zarówno dla kierowców, jak i przewoźników, ale również dla spedytorów oraz załadowców pracujących na rynku europejskim.
