Bezpieczny przewóz materiałów niebezpiecznych zaczyna się od rozpoznania transportowanego ładunku. Do tego celu służy klasyfikacja ADR. W oparciu o tabele dostawcy określają, jaka klasa ADR opisuje daną substancję. Kolejny krok to określenie konkretnych zagrożeń, które mogą wystąpić w transporcie. Rezultaty klasyfikacji materiałów niebezpiecznych są umieszczane na pomarańczowych tabliczkach z przodu i z tyłu pojazdu transportującego śmiercionośne substancje. Na krajowych drogach można je najczęściej spotkać na cysternach. To numery UN i HIN, które zawierają takie informacje na temat transportowanych materiałów, jak klasa ADR, rodzaj zagrożenia, właściwości materiału, grupa pakowania oraz grupa zgodności. Informacje te trafiają również do kart charakterystyki ładunku (MSDS).
Klasyfikacja ADR – gąszcz przepisów
Każdy groźny ładunek transportowany na polskich drogach określa klasa ADR. Te z kolei dzielą się na podklasy. Dlaczego klasa ADR jest ważna dla przewoźnika i kierowcy? Właściwa klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według hierarchii substancji i związanych z nimi zagrożeń pomaga odpowiednio przygotować dokumentację przewozową, a także zabezpieczyć transport materiałów, jak również ich przeładunek. Klasyfikacja ADR bazuje na podziale na klasy UN.
| Klasa | Materiały niebezpieczne | Podklasa | Klasyfikacja ADR |
| 1 | Materiały wybuchowe | 1.1 | Materiały stwarzające zagrożenie wybuchem masowym |
| 1.2 | Materiały stwarzające zagrożenie rozrzutem, ale nie wybuchem masowym | ||
| 1.3 | Materiały stwarzające zagrożenie pożarem oraz małe zagrożenie wybuchem i rozrzutem | ||
| 1.4 | Materiały stwarzające tylko małe zagrożenie wybuchem w przypadku ich zapalenia lub zainicjowania podczas przewozu | ||
| 1.5 | Materiały stwarzające zagrożenie wybuchem masowym, które są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub przejścia od palenia do detonacji w normalnych warunkach przewozu | ||
| 1.6 | Materiały skrajnie niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym | ||
| 2 | Gazy | 2.1 | Gaz łatwopalny |
| 2.2 | Niepalny i nietoksyczny gaz | ||
| 2.3 | Gaz toksyczny | ||
| 3 | Płyny łatwopalne | Płyny łatwopalne | |
| 4 | Substancje stałe łatwopalne | 4.1 | Substancje stałe łatwopalne, substancje samoreaktywne, substancje polimeryzujące i wybuchowe odczulone stałe |
| 4.2 | Substancje stałe samozapalne | ||
| 4.3 | Substancje stałe wydzielająca w kontakcie z wodą palny gaz | ||
| 5 | Substancje utleniające | 5.1 | Substancje utleniające |
| 5.2 | Nadtlenki organiczne | ||
| 6 | Substancje toksyczne | 6.1 | Substancje trujące |
| 6.2 | Substancje zakaźne | ||
| 7 | Materiały radioaktywne | Materiały radioaktywne | |
| 8 | Substancje żrące | Substancje żrące | |
| 9 | Różne materiały niebezpieczne | Różne materiały niebezpieczne |
Klasyfikacja ADR – dlaczego jest tak ważna?
Klasyfikacja ADR stanowi podstawę do wygenerowania właściwych numerów UN i HIN, a także odpowiedniego wypełnienia dokumentów przewozowych. Odnalezienie się w gąszczu przepisów ułatwia profesjonalne szkolenie z ADR. Przepisy nakładają na przewoźników obowiązek szkolenia szoferów, którym klasyfikacja ADR z pewnością przyda się w codziennej pracy. Transport materiałów niebezpiecznych wymaga dogłębnej znajomości przepisów i zachowywania bezpieczeństwa w przewozie materiałów klasy ADR. Towarów groźnych dla środowiska i życia ludzi, jak również stanu infrastruktury nie można przewozić bez ważnego zaświadczenia ADR.
Grupy pakowania
Po nadaniu numeru UN i właściwej nazwy przewozowej, klasy ADR umożliwiają dalszą klasyfikację substancji względem różnego stopnia zagrożenia. Jest to istotne w przydzielaniu jednej z trzech grup pakowania. Należy je przyporządkować materiałom z klas 3, 4, ale poza materiałami samoreaktywnymi, 5.1, 6.1 oraz 8 i 9. Nie należy do nich klasa ADR 7. Grupy pakowania odpowiadają intensywności zagrożenia. I tak pierwsza z nich, oznaczona symbolami GP I lub I PG, oznacza materiały wymagające największej dbałości o bezpieczeństwo i najbardziej szczelnych zbiorników. W kodzie ADR pierwsza grupa pakowania oznaczana jest literą X. Z kolei druga grupa pakowania, o symbolach GP II lub PG II, przeznaczona jest dla materiałów o średnim stopniu zagrożenia. Tej grupie odpowiada litera Y w kodach ADR. Z kolei trzecia grupa pakowania, o symbolach GP III, PG III, odpowiada materiałom o niskim stopniu zagrożenia. Na tablicach ADR odpowiada za nią litera Z.
Grupy zgodności
To nie koniec, klasyfikacja ADR trwa dalej. Materiały z klas 3-9, ale bez klasy 7, są określane przez kody literowe oznaczające tzw. grupy zgodności. Pozwalają one na odpowiedni załadunek materiałów i odseparowanie substancji, które mogą ze sobą reagować. Ich nazewnictwo pochodzi z języka angielskiego. W kolejności są to to: A – asphyxiant (duszące), O – oxidizing (utleniające duszące), F – flammable (palne), T – toxic (trujące), C – corrosive (żrące), D – desensitized (odczulone, ciekłe zapalne), SR – self-reactive (samoreaktywne), S – self-heating (samonagrzewające się), W – wather-reactive (reagujące z wodą), P – preoxid (nadtlenki), I – infectious (zakaźne), M – miscellaneous (szkodliwe dla środowiska). Z kolei w klasie 2 wyróżnia się 9 grup zagrożeń. To w kolejności 1- gaz sprężony, 2 – gaz skroplony, 3 – gaz schłodzony skroplony, 4 – gaz rozpuszczony, 5 – pojemniki aerozolowe i naczynia, 6 – inne przedmioty, 7 – gazy niesprężone, 8 – chemikalia pod ciśnieniem, 9 – gazy zaadsorbowane. Jeszcze inaczej wygląda to dla klasy 1, gdzie grupy zgodności występują od litery A do S. Nie da się ukryć, że oznaczenia ADR są dość skomplikowane i do ich opanowania niezbędny jest specjalne szkolenie. Zapisz się na kurs ADR!
Materiały promieniotwórcze – odrębne zasady
Z racji na wyjątkowy stopień zagrożenia przepisy regulujące przewóz materiałów radioaktywnych odbiegają od pozostałych zasad, którym rządzi się klasyfikacja ADR. Chodzi tu zwłaszcza o te transporty, w których stężenie materiałów radioaktywnych jest zbyt wysokie, by ujęła je klasyfikacja obejmująca inne substancje. Dlatego w tej klasie nie obowiązują poprzednio wymienione grupy pakowania i grupy zgodności. Przewożone substancje radioaktywne dzieli się na grupy odpowiadające: wyłączonym sztukom przesyłki, materiałom o niskiej aktywności właściwej, przedmiotom skażonym powierzchniowo, sztukom przesyłki typu A, typu B (U), typu B (M), typu C, a także podlegającym warunkom specjalnym. Ostatnia grupa to sześcioflorek uranu.
